काठमाडौँ । नेपाल राष्ट्र बैंकले बैंकिङ प्रणालीमा क्रेडिट स्कोरिङ, धोखाधडी पत्ता लगाउने, ग्राहक सेवा, जोखिम व्यवस्थापन र अनुपालन अनुगमन गर्न एआईको प्रयोगका लागि दिशानिर्देश गर्न ‘आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स मार्गदर्शन’ तयार गरेको छ ।राष्ट्र बैंकले बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूमा लागु गर्न तयार गरेको मार्गदर्शनमा रे तथा सुझाव मागेको छ ।राष्ट्रबैंकले आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स (एआई) उल्लेखनीय गतिमा अगाडि बढिरहेको उल्लेख गर्दै वित्तीय क्षेत्रका लागि विभिन्न जोखिम र चुनौतीहरू पनि प्रस्तुत गर्दै नयाँ सम्भावनाहरू सिर्जना गरिरहेको बताएको छ । वित्तीय संस्थाहरूले सञ्चालन गर्ने तरिकालाई पुन: आकार दिने यसको सम्भावनालाई ध्यानमा राख्दै, नेपाल राष्ट्र बैंक (एनआरबी) ले यसको प्रयोगमा स्पष्ट निर्देशन प्रदान गर्ने महत्त्वलाई मान्यता दिएको बताएको छ ।
यी दिशानिर्देशहरू नेपालमा नेपाल राष्ट्र बैंकले इजाजतपत्र प्राप्त संस्थाहरू (एलआई) लाई एआईको जिम्मेवार, पारदर्शी र नैतिक प्रयोगतर्फ मार्गदर्शन गर्ने उद्देश्य रहेको बताएको छ ।यसको उद्देश्य वित्तीय संस्थाहरूलाई वित्तीय प्रणाली भित्र निष्पक्षता, जवाफदेहिता र स्थिरता सुरक्षित गर्दै एआईको फाइदा उठाउन सक्षम बनाउनु रहेको राष्ट्र बैंकले जनाएको छ । नेपाल राष्ट्र बैंकले आर्थिक वर्ष २०२४/२५ को मौद्रिक नीतिको घोषणापछि यो आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स दिशानिर्देश जारी गरेको उल्लेख गर्दै दिशानिर्देशहरूले अन्तर्राष्ट्रिय उत्कृष्ट अभ्यासहरू पालना गर्ने बताएको छ ।राष्ट्र बैंकद्वारा नियमन गरिएका एलआईहरूको लागि डिजाइन गरिएका यी दिशानिर्देशहरूको उद्देश्य वित्तीय स्थिरता, अखण्डता र सञ्चालन लचिलोपन सुनिश्चित गर्दै दक्षता, नवीनता र ग्राहक अनुभव बढाउने तरिकाले एआई प्रविधिहरू अपनाउने प्रवर्द्धन गर्नु, एलआईहरूमा एआइ आवेदनहरू पारदर्शी, व्याख्यायोग्य, निष्पक्ष र जवाफदेही छन् भनी सुनिश्चित गर्नु, एआईसँग सम्बन्धित जोखिमहरूलाई न्यूनीकरण गर्नु, जनसंख्याको सबै वर्गहरूलाई पहुँचयोग्य र किफायती वित्तीय सेवाहरू प्रदान गर्न एआईलाई लाभ उठाउने प्रतिस्पर्धात्मक र समावेशी वित्तीय क्षेत्रलाई बढावा दिने रहेका छन् ।
